Pozwolenie na handel równoległy jest instytucją mającą na celu zwiększenie swobodnego przepływu oraz dostępności środków ochrony roślin w państwach członkowskich Unii Europejskiej. Stanowi ona znaczne ułatwienie, gdyż wprowadzanie do obrotu i stosowanie środków ochrony roślin, dla których udzielono pozwolenia na handel równoległy, nie wymaga uzyskania bardzo kosztownego i czasochłonnego zezwolenia na wprowadzenie do obrotu („Zezwolenie”). Pozwolenie na handel równoległy uregulowane jest w art. 52 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) Nr 1107/2009 z dnia 21 października 2009 r. dotyczącego wprowadzania do obrotu środków ochrony roślin i uchylające dyrektywy Rady 79/117/EWG i 91/414/EWG („Rozporządzenia 1107/2009”). Wskazano tam, że środek ochrony roślin, który uzyskał Zezwolenie w jednym państwie członkowskim (państwie członkowskim pochodzenia), może, z zastrzeżeniem wydania pozwolenia na handel równoległy, być wprowadzany, wprowadzany do obrotu i stosowany w innym państwie członkowskim (państwie członkowskim wprowadzenia), jeżeli to państwo członkowskie ustali, że skład danego środka ochrony roślin jest identyczny ze składem środka ochrony roślin, który uzyskał już Zezwolenie na jego terytorium (środka referencyjnego). Wniosek składany jest właściwemu organowi państwa członkowskiego wprowadzenia.
Pozwolenia na handel równoległy udziela się zgodnie z procedurą uproszczoną w terminie 45 dni roboczych od otrzymania kompletnego wniosku, jeśli środek ochrony roślin, który ma zostać wprowadzony, jest identyczny ze środkiem już wprowadzonym do obrotu w Polsce. Środki ochrony roślin uważa się za identyczne ze środkami referencyjnymi, jeśli:
- zostały one wytworzone przez to samo przedsiębiorstwo lub przez przedsiębiorstwo powiązane lub na licencji zgodnie z takim samym procesem produkcyjnym;
- są one identyczne pod względem specyfikacji i zawartości substancji czynnych, sejfnerów i synergetyków oraz pod względem rodzaju formy użytkowej; oraz
- są takie same lub równoważne pod względem występujących w nich składników obojętnych oraz rozmiaru opakowania, materiału lub postaci oraz pod względem potencjalnego niekorzystnego wpływu na bezpieczeństwo środka w odniesieniu do zdrowia ludzi lub zwierząt lub środowiska.
W przypadku gdy środek nie jest identyczny ze środkiem referencyjnym, państwo członkowskie wprowadzenia może jedynie udzielić Zezwolenia zgodnie z art. 29 Rozporządzenia 1107/2009.
Środek ochrony roślin, dla którego zostało wydane pozwolenie na handel równoległy, jest wprowadzany do obrotu i stosowany tylko zgodnie z postanowieniami Zezwolenia na wprowadzenie środka referencyjnego do obrotu. Pozwolenie na handel równoległy obowiązuje przez okres ważności Zezwolenia na wprowadzenie środka referencyjnego do obrotu. Jeśli jednak posiadacz Zezwolenia na wprowadzenie środka referencyjnego do obrotu składa wniosek o wycofanie Zezwolenia w trybie art. 45 ust. 1 Rozporządzenia 1107/2009 i określone w art. 29 Rozporządzenia 1107/2009 wymogi uzyskania Zezwolenia są nadal spełniane, ważność pozwolenia na handel równoległy wygasa z upływem terminu, w którym Zezwolenie na wprowadzenie środka referencyjnego do obrotu wygasłoby w trybie zwykłym.
W zakresie pozwolenia na handel równoległy stosuje się, odpowiednio, zasady:
- wycofania lub zmiany Zezwolenia przez państwo członkowskie;
- wycofania lub zmiany Zezwolenia na wniosek jego posiadacza;
- dodatkowego okresu na zużycie zapasów środka ochrony roślin;
- właściwego stosowania środków ochrony roślin;
- informowania organów państwowych m.in. o braku skuteczności środka ochrony roślin;
- rozdziały VI-X Rozporządzenia 1107/2009.
Oprócz przewidzianego w art. 44 Rozporządzenia 1107/2009 trybu wycofania lub zmiany Zezwolenia przez państwo członkowskie pozwolenie na handel równoległy może zostać cofnięte, jeżeli Zezwolenie dla wprowadzonego środka ochrony roślin zostaje wycofane w państwie członkowskim pochodzenia ze względów bezpieczeństwa lub ze względu na skuteczność.
Nie należy zapominać, że przepisy dotyczące pozwolenia na handel równoległy nie mają zastosowania do środków ochrony roślin, które uzyskały Zezwolenie w państwie członkowskim pochodzenia w trybie nadzwyczajnym (art. 53 Rozporządzenia 1107/2009) lub dla celów badań i rozwoju (art. 54 Rozporządzenia 1107/2009).
Powszechnie uważa się, że duża część środków ochrony roślin, objętych pozwoleniami na handel równoległy i wprowadzana na rynek polski (i nie tylko), to środki podrobione, zawierające substancje czynne pochodzące od producentów z Chin lub Indii, a nie od producentów środków referencyjnych. Nie ma jednak szczegółowych danych na ten temat, gdyż proceder ten oczywiście odbywa się niezgodnie z zasadami wprowadzania na obszar celny Unii chemikaliów objętych procedurą celną inną niż zewnętrzna procedura tranzytu unijnego dla przepływu towarów przez obszar celny Unii, który został ustalony Rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 649/2012 z dnia 4 lipca 2012 r. dotyczącym wywozu i przywozu niebezpiecznych chemikaliów. W celu utrudnienia przemytu podmioty, których np. znaki towarowe umieszczane są na środkach ochrony roślin, mogą zgłaszać wnioski o specjalną ochronę celną takich produktów w ramach Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 608/2013 z dnia 12 czerwca 2013 r. w sprawie egzekwowania praw własności intelektualnej przez organy celne oraz uchylającego rozporządzenie Rady (E) nr 1383/2003. Na pewno organy nadzorujące rynek oraz właściciele środków referencyjnych muszą być czujni, ponieważ w latach 2010 – 2015 PIORiN wykryła 50 przypadków wprowadzenia na rynek podrobionych środków ochrony roślin, z czego aż 80 % stanowiły środki ochrony roślin znajdujące w obrocie na podstawie nadużyć pozwoleń Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi na handel równoległy.
